Yok oluşa sürüklenen sanatları kurtarmak için kapsayıcı bir destek politikasına ihtiyaç var

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yok olma tehlikesi altındaki geleneksel sanatları icra edenlere verilen ˈˈSomut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısıˈˈ  unvanı sahibi Ayfer Güleç, SDÜˈde ˈGiyilebilir Keçe”  başlıklı etkinlikte yapısal reforma dikkat çekti.

-ˈˈGiyilebilir Keçe ile Katma Değeri Yükselttikˈˈ

Sanatçı Ayfer Güleç: ˈˈKeçe, Neolitik Dönemˈden bu yana koyun ve kuzunun olduğu her coğrafyada üretilmiştir. Biz ˈgiyilebilir keçe yapımıˈ ile katma değeri yüksek bir ürün hâline dönüştürdük. Ancak hâlihazırda yok oluşa giden meslek oldu. Kurtarılması için kapsayıcı bir politika gerekiyor. ˈˈ

 

-ˈˈAtölye Sertifikasyonu getirilmeli; ˈtanınır-bilinir-görünür-ulaşılabilirˈ kılınmalıˈˈ

Süleyman Demirel Üniversitesi (SDÜ) Güzel Sanatlar Fakültesi (GSF) Geleneksel Türk Sanatları Bölümü; Halı, Kilim ve Eski Kumaş Desenleri Anasanat Dalı tarafından ˈGiyilebilir Keçeˈ başlıklı bir etkinlik düzenlendi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yok olma tehlikesi altındaki geleneksel sanatları icra edenlere verilen ˈˈSomut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısıˈˈ unvanı sahibi Ayfer Güleç deneysel keçe uygulayıcısı ve anlatıcısı olarak katıldığı etkinlikte önemli mesajlar verdi. Güleç, Neolitik Dönemˈden bu yana hayatın en nadide parçalarından biri olan bu sanatın Türkiyeˈde yok olmaya yüz tuttuğunu ifade etti.

Güleç, tüm geleneksel sanatların yaşatılması için kapsayıcı bir şekilde yapısal reformlara gereksinim duyulduğunu kaydetti.

Şu an Süleyman Demirel Üniversitesi (SDÜ) Güzel Sanatlar Fakültesiˈnde Doç. Dr. Mustafa Gençˈin danışmanlığında Yüksek Lisans yapan  Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısı Ayfer Güleç, hayatını keçe sanatına adadığını söyledi. Bu sanatın şu an Türkiyeˈde yok oluş ile karşı karşıya kaldığı tezini savunan Güleç, kapsayıcı bir bakış açısı ile yapısal dönüşüme gereksinim duyulduğunu söyledi. Türkiyeˈde tüm ˈYaşayan İnsan Hazineleriˈ; ˈSomut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısıˈ unvanına sahip olanlar ve geleneksel sanat icra eden tüm son ustalar için ˈAtölye Sertifikasyon Programıˈ geliştirilmesi gerektiğini kaydeden Sanatçı Ayfer Güleç sözlerine şöyle devam etti:

ˈˈGeleneksel sanat icracıları; Yaşayan İnsan Hazineleri, ˈtanınır-bilinir-görünür ve ulaşılabilirˈ kılınmalıdır. Bunun için de Atölye Sertifikasyonu gerekiyor.

Herkesin bilgisi olduğu üzere son ustalar ve Yaşayan İnsan Hazineleri unvanına sahip kişilerin yaşları ileri seviye. Birçok meslek grubunda onlardan sonrası yok… Yani yok oluşa sürüklenecek. Çözümü doğru politikalar ile destek sağlamaktır. Kira desteği gerekiyor. Çırak ve kalfanın sosyal güvenlik giderleri ve maaş ödemeleri Devlet tarafından sağlanırsa çok güzel olur. O zaman birçok meslek grubunda ˈson icracıˈ şeklinde bir kavram olmaz.ˈˈ

-Dünyaˈda ˈYün Borsasıˈ var. Yün çok pahalı bir hammaddedir

Keçenin Neolitik Dönemˈden günümüze kuzu ve koyunun olduğu her yerde hayatın tam merkezinde bir ürün olduğunu kaydeden Güleç, şöyle dedi:

ˈˈKeçe hep vardı. Hâlihazırda ˈˈMinimalistˈˈ bir akım var. Bu akımın en özgün enstrümanlarından biri de keçedir. Ama keçe, bugün Türkiyeˈde yok oluşun eşiğinde. Ben 11 yıl Savaştepeˈli (Balıkesir) Muharrem Şengül ustanın çıraklığını yaptım. Hayatımı keçeye adadım. Tek farkım, keçeyi katma değeri yüksek bir ürüne çevirmek oldu. Ama benden sonrası yok.ˈˈ

-Özellikle vurguluyorum; keçe sağlık materyalidir

30 yıldır bu sanatı icra ettiğini anlatan Güleç, giyilebilir keçe eserleri ile katma değeri yüksek ürün seviyesine eriştiğini anlattı. ˈˈKeçe Dünyaˈdaki ilk tekstil ürünüdür. Kökleri Neolitik Dönemˈe kadar uzanıyor. ˈİlk tekstil ürünüˈ diyorum, çünkü dokuma kumaşlar başlamadan önce yapılmış ilk yalın giysidir. Ve sadece kuzu, koyunyünü, zeytinyağı içeren sabunlu su ve insan emeği gerektiren çok doğal bir materyaldir. Minimalist yaşam kültürünün de en önemli tanıklarından birisidir. Çünkü göçer kültürde çok önemli bir yeri vardır keçenin.

Keçe bir sağlık materyalidir. Sıcağı sıcak tutar. Soğuğu ise soğuk… Ekolojik moda akımını en önemli unsurlarından birisidir. Ama ne yazık ki benim ülkemde ˈederˈi yok. Ben ustamın son çırağıyımˈˈ diyen Güleç, keçenin modern hayatta yerini alması için akademik, tasarım, uygulama ve üretim aşamalarında mücadeleye devam edeceğini söyledi.

Keçenin saf, yalın, arı-duru sağlık materyali olduğunu kaydeden Güleç, ˈˈaynı anda bir izolasyon malzemesidir. Ateşe dayanıklıdır. Termos etkisinin olduğu da net bilgilerden birisidir. Buzu sarsanız erimez, çayın ısısını koruyabilirsiniz…ˈˈ

-Biricik Üretim Modeli: İnsana, doğaya, zamana saygılı

Giyilebilir keçe üretimini ˈˈbiricikˈˈ (kişiye has) şeklinde konumlandıran Güleç, sözlerine şöyle devam etti: ˈˈYavaş üretim yapıyoruz. Biricik üretim modelimiz var. İnsana, doğaya, zamana saygılı bir şekilde üretim gerçekleştiriyoruz.ˈˈ

-ˈˈSon Ustaˈˈdan hayat dersleri

Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısı unvanına sahip olan -aynı zamanda SDÜ Yüksek Lisans öğrencisi- Ayfer Güleç, ömrünün 30 yılını adadığı ilham veren yolculuğundan öğütler de paylaştı:

ˈˈ-60 yaşındayım ve öğrenmeye açığım. Şu an SDÜˈde Yüksek Lisans öğrencisiyim

-Yaptığınız işe aşkla yaklaşın. İşinizi hayatınızın tam merkezine koyun. Başarı tüm emeklerin toplamıdır.

-Kurstan meslek öğrenilmez. ˈEl almaylaˈ gidilir. Bu bir süreçtir. Uzun bir yolculuktur. Ustanın elini, duygularını almaktır.

-Üretmek, çalışmak başkadır. Bir eseri sürdürülebilir kılmak ise bambaşka bir süreçtir.

-Konargöçer kültür olumsuzluklar içerisinde fikir üretmektir. Aynı zamanda yaşam ustalığıdır. Anında çözüm üretme becerisidir.

-Bizim yaptığımız bir kültür ürünüdür. Geleneksel yapım tekniği üzerine yeni bir yorum, bakış açısı getiriyoruz. Geleneksel üretim tekniğini uyguluyoruz.

-Bu yaptığımız iş Dünyada da biliniyor. Ben, ˈkendim olmayı tercih ediyorum.ˈ Kendi topraklarının estetik duygusunu alıyorum ve yeni bir dil oluşturmaya çalışıyorum.

-Geleneksel üretim yapan ustaların ülkemde ˈederˈi yok. Oysa ustaların yaşaması gerekiyor. Çok kıymetliler. Ustalardan el almanın da hayati değer taşıdığına inanıyorum. Bu topraklarda çok değerli ustalar var. Geleneksel sanatların tamamında ustalar artık durma noktasında. Zira hepsinin yaşı 60 ve üzeri… Onların bıraktığı yerden devam edecek birilerinin ortaya çıkması için de Devletin üzerine düşen görevleri yapması gerekiyor.

-Bana tevdi edilen unvan Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısı… Ama ben kendime kaybolmaya yüz tutan meslek grubu üyesi diyorum. Yani kazanamayan, ederi olmayan esnaf…

- Ben ustamın son çırağıyım. Şuna inanıyorum: Aldığım nefesin bir şükrü var. Mücadelem fayda üretmek, kalıcı olmak, iz bırakmak… Bu da adanmışlıktan geçer.

-Öğrenme kusursuzluk değildir. Kusurlardan öğrenme olur.

-Keçeden çift taraflı giysi yapıyorum. Kadim sanata yeni bir işlev yüklüyorum, keşfediyorum. Yaptığım işte kuralsızım.ˈˈ

-Doç. Dr. Genç: ˈˈÖğrencilerimizin bakış açılarını geliştiriyoruzˈˈ

Workshop düzenleyicisi Anasanat Dalı (ASD) Başkanı Doç. Dr. Mustafa Genç, bu tür etkinliklerle öğrencilerimizin sanatçı ve zanaatçılarla buluşmasını sağlayarak mesleki bakış açılarını geliştirmek istediklerini kaydetti.  Doç. Dr. Genç, etkinliğe Halı Kilim ve Geleneksel Kumaş Desenleri ASD öğrencilerinin yanı sıra Tekstil Bölümü öğrencileri, Halk Eğitim Merkezi öğrencileri ve Burdur, Antalya illerinden de katılımcıların olmasının etkinliğe ayrı bir değer kattığını sözlerine ekledi.