Doğal, sağlıklı ürün olan kuzu ve koyunyününden yapılan keçe ve türev ürünlerin geleceği aydınlık

60 yıldır geleneksel yöntemlerle koyunyününden keçe, giyecek ve hediyelik eşya üreten 80 yaşındaki Zanaatkâr Hasan Hüseyin Kondal, sektörün geleceğinin açık olduğunu ifade etti. Oğlu Gencer Kondal ve torunu Emine Kondalˈa da mesleği öğreten Zanaatkâr Kondal, ˈˈben 'gelenekçiyim.' Oğlum ve torunum bu kadim kültürü uluslarötesine taşımayı başardıˈˈ dedi.

-Geleneksel yöntemler teknoloji ile buluştu, evrensele taşındı

SDÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Genç: ˈˈ60 yıl önce mavi, kırmızı, siyah ve beyaz renkler kullanılıyordu. Şimdi geleneksel yöntemlerin ruhunu ve özünü bozmadan yapılan teknolojik yatırımlar ile renk skalası 80ˈe ulaştı. Eskiden kuzu ve koyunyününden yazgı ve kepenek yapılıyordu. Şimdi aklınıza gelebilecek her ürünün imalâtı mümkün. Üç kuşak aile keçeden üretilen elbise defilesine hazırlanıyor.ˈˈ

-Keçenin üç nesli SDÜˈde uygulamalı yazgı üretimi dersi verdi

60 yıl önce kuzu ve koyunyününden keçe (yazgı) ve kepenek üretimi ile başlayan kadim geleneksel serüven uluslarötesi bir başarı hikâyesine dönüştü. 60 yıllık keçe ustası Hasan Hüseyin Kondal, Süleyman Demirel Üniversitesi (SDÜ) Güzel Sanatlar Fakültesi (GSF) Geleneksel Türk Sanatları Bölümü, Halı Kilim ve Geleneksel Kumaş Desenleri Anasanat Dalıˈnın düzenlediği atölye etkinliğinde bu kadim ürünün geleceğinin çok aydınlık olduğunu savundu.

Zanaatkâr Hasan Hüseyin Kondal, oğlu Gencer Kondal ve torunu Emine Kondal ile birlikte SDÜ Doğal Boya Atölyesiˈnde akademisyenler, doktora, yüksek lisans ve lisans öğrencilerinin sorularını yanıtladı. Söyleşinin ardından da kuzu, koyunyününden keçe (yazgı) imalâtı gerçekleştirdi.

-Kuzu, koyunyünü saf, sağlıklı, doğaldır; yazın serin, kışın sıcak tutar

Kuzu, koyunyününden ürün imalâtı yapmaya 1962 yılında ilkokul 4ˈüncü sınıfta başladığını anlatan Hasan Hüseyin Gencer şöyle dedi:

ˈˈDayımın yanında çırak olarak başladım. O yıllarda dükkân ya da atölye yoktu. Köylere gider, yün toplar, seyyar şekilde çalışırdık. Çıraklık ve kalfalık evrelerini bu şekilde geçirdim. Vatani görevimi yerine getirmek için askere gittim. Dönüşte Yalvaçˈta atölye kurmaya karar verdim. Şu an 3 katlı, totalde 750 m2 yüzölçümlü atölyemizi kurdum.

O zamanlar sadece keçe (yer yazgısı) ve kepenek üretirdik. Ama çok iyi çalışırdık. Üç kişi gün içerisinde, üç kişi de gece vardiyasında üretim yapardı. Durmadan çalışırdık.

Zira kuzu ve koyunyünü saf, doğal ve sağlıklıdır. Bu ürünler yazın serin, kışın sıcak tutar. En iyi keçe örneğin kuzu yününden elde edilir. Ve kuzunun güneş görmeyen bölgesinden alınan yünler çok daha üstün kalite standartlarındadır. Bu ürün çok değerlidir.ˈˈ

4 kız ve 2 oğlu olduğunu anlatan Kondal, en azından çocuğunun birinin bu mesleğe yönelmesini arzu ettiğini ve bunu da başardığını kaydetti. Kendisini ˈgelenekçiˈ olarak konumlandıran Kondal, oğlu ve torununun teknolojiye entegrasyonu ve inovasyon sonucu ürün ve renk skalasının çok geliştiğini kaydetti.

-ˈˈHayat çizgimi dönüştüren o anˈˈ

Keçe yapımında ikinci kuşağı temsil eden oğul Gencer Kondal ise bu alana girmemek için uzun süre direndiğini anlattı. Terzi atölyesi açtığını, daha sonra galericilik yaptığını bir dönem de sarraflık için eğitim aldığını kaydeden Gencer Kondal, ˈˈkuzu ve koyunyününden yazgı ve kepenek üretimi işine girmek istemiyordum. Hep bir arayış içerisine girdim.

Ancak bir gün Almanyaˈdan bir kadın geldi işyerimize. Yanındaki çanta çok dikkatimi çekti. -Kuzu ve koyunyününden çanta yapabilir miyim?- şeklinde bir şimşek çaktı zihnimde.

Hayatım o an değişti. O günden beri bu işi aşkla, tutkuyla, azimle yapıyorum. Uluslarötesi çalışmalara imza atıyoruzˈˈ dedi.

Geleneksel yöntemlerle kuzu ve koyunyününden imalâtı yapılan keçe ve kepenekte siyah, beyaz, mavi ve kırmızı renk kullanıldığını ifade eden Gencer Kondal, ˈˈben 1980 yılında babamın yanında çıraklığa başladım. 42 yıldır da bu alanda çalışıyorum. Şu an renk skalamız 80ˈe erişti.

Eskiden sadece yazgı ve kepenek üretiyorduk. Şimdi çantadan giysiye kadar aklınıza gelen her alanda üretim gerçekleştiriyoruzˈˈ şeklinde konuştu.

-Torun Emine Kondal, üçüncü kuşak olarak üretimi daha ileri taşıdı

Gencer Kondalˈın kızı olan Emine Kondal ise 8 ve 9 yaşında okul çıkışlarında ve yaz tatillerinde dedesi ile işe gidip gelirken bu alana merak sardığını söyledi. 1996 yılından bu yana sanatta üçüncü kuşak temsilcisi olarak çalışan Emine Kondal, üretim hikâyesini uluslarötesine taşıdı

Zira Emine Kondal, ilk etapta Güzel Sanatlar Fakültesiˈnde (GSF) yükseköğretim aldı. Daha sonra da Sanat- Tasarım alanında yüksek lisans yaptı. Emine Kondal, çok yakın bir süreç içerisinde kuzu, koyunyününden yapılan elbise defilesi düzenleyeceklerini ifade etti.

-Alparslan Büyük Selçuklu dizisindeki ürünlerin imalâtını yapıyorlar

Aile olarak şu an gösterimde olan Alparslan Büyük Selçuklu dizisindeki yazgı, bayrak ve diğer kadim Türk geleneği parçalarının üretimini yaptıklarını belirten Emine Kondal, geldikleri noktadan çok mutlu. Sektörün geleceği için de çok ümitvar olan Kondal, ˈˈbu alanda çok emeğimiz, alın terimiz ve göz nurumuz var.

Kültürümüzü, şehrimizi ve ülkemizi her alanda en güzel şekilde temsil ediyoruz. Uluslarötesinden ziyaretçilerimiz de geliyor. Haber, röportaj, söyleşi yapıyorlar. Belgeseller çekiliyor. Bugün de burada uygulamalı üretim yapma imkânı tanıdınız bize. Bu bir kadim gelenek. Ve geleceği çok açıkˈˈ şeklinde konuştu.

-Bir yüzü halı, diğer yüzü keçe ürettik. Üzerinde çalışıyoruz

Gencer Kondal, bir diğer inovatif ürünün bir yüzü halı diğer yüzü keçe olan bir çalışma olduğunu söyledi.

Gencer Kondal, kuzu, koyunyününden ürünler konusunda ˈdoğru bilinen yanlışlarıˈ ise şöyle analiz etti:

ˈˈ-Herkes çoban kepeneğinin sonbahar ve kışın daha çok satıldığını, kullanıldığını düşünür. Oysa kepenek en çok yazın satılır. Kepeneği çobanlar güneşten korunmak için daha çok kullanır

-Hakiki keçe güve yapar. Bir keçe ne kadar çok güve yaparsa o derece gerçek ve kalitelidir. Güve sorunu ile mücadele için keçenin bulunduğu yerin belirli aralıklarla değiştirilmesi (aktarılması), havalandırılması ve güneşte belirli bir süre bekletilmesidir. Naftalin de bir çözümdür ama havalandırın, güneşe çıkarın, kâfidir.ˈˈ

Keçenin üç neslini temsil eden Hasan Hüseyin Kondal, oğlu Gencer Kondal ve torunu Emine Kondal, daha sonra Doğal Boyama Atölyesiˈnde geleneksel yöntemlerle keçe üretimi gerçekleştirdi.