Anadolu Renkleri: ''Kökboyama''
Anadolu Renkleri: ''Kökboyama''
Süleyman Demirel Üniversitesi (SDÜ) Isparta'nın Somut Olmayan Kültürel Mirasları Tespiti Projesi Yürütücüsü ve Yörük Kültürü Uygulama ve Araştırma Merkezi (YORKAM) Müdürü Doç. Dr. Mustafa GENÇ, Antalya Yörük Türkmen Festivali'nde tarihsel süreci M.Ö. 4 binli yıllara dayanan kökboyama gerçekleştirdi.
-Yörük kültürünün temeli aslında bu: ''Kendi kendine yetebilme.''
Antalya Yörük Türkmen Festivali'nde 'Kültür Kervanı: Anadolu Renkleri: Kökboyama' isimli program için söyleşi veren Doç. Dr. Mustafa Genç:
''Yörük kültüründe dokuma çok önemlidir. Hatta derler ki ''ya okuyup duracaksın, ya dokuyup duracaksın.''
İlki dili öteki sanatı anlatır.
(Kökboyama) tarihsel süreci milattan önce 4 bin, 5 binli yıllara kadar dayanıyor. Ve bu sürecin içerisinde insanlar renk elde etmeyi başardılar. Koyunlarının, develerinin yünlerini renklendirdiler. Bitkilerin köklerini, yapraklarını, çiçeklerini, meyvelerini, kabuklarını…
Mesela cevizin kabuğunu kullanıyoruz. Meşenin palamudunu değerlendiriyoruz. Kökboya bitkisinin boyalık otu, dil kanatan otu ve yapışkan otun kökünü kullanıyoruz. Papatyadan yaparız. Muhabbet çiçeği ile yaparız. Cehrinin tohumlarıyla yaparız.
Her yörede kendine uygun malzemeyi seçiyor. Antalya'da papatya çok güzel, 'boyacı papatyası…' Ama Orta Anadolu ya da Karadeniz'e gittiğinizde o kadar güzel olmuyor. Orada da başka bir bitki ile o rengi elde ediyoruz.
Her bir rengin, her bir bitkinin bir dili var. O dili çözmüş Yörükler. Biz bugün tekrar gündeme getiriyoruz. -Bunu daha çok kaynattığınızda daha çok kırmızı olacak. Ama az kaynattığımız için şu ânda turuncu kırmızı yakaladık. Boyalık otunun kökü ile boyadık.-
Yörük kültürünün temeli aslında bu: ''Kendi kendine yetebilme…''
Keçi ve koyun ile hayatınızı kazanıyorsunuz. Onun yününden dokumanızı yapıyorsunuz. Etrafta bulduğunuz bitkiden onu renklendiriyorsunuz. Bunu yaparken de tamamen yok etmiyorsunuz doğayı. Yani biz papatyayı toplarken üzerinde üç- beş tane bırakıyoruz ki o tekrar tohum olsun. Seneye aynı papatyayı toplayabilelim.
İşte bu yaklaşım: ''Sonuna kadar kullanabilme'' ''onu dönüştürebilme…''
Önce dokuma yapıyorsunuz. Dokumanız eskidi… Onu daha sonrasında kesip- parçalayıp heybe yapıyorsunuz yeri geldiğinde. Üzerinde yama işlemi yapıyorsunuz. Tekrar yamalı bir şekilde kullanıyorsunuz. Yani bizim bugün aldığımız ânda büyüsünü kaybeden birçok tekstil ürününün yanında Yörük hayatında onu sonuna kadar kullanıyorsunuz. Başka bir evreye dönüştürerek değerlendiriyorsunuz.
''Yörüğün yükünü bir deve götürür. Sefasını bin deve götüremez'' diyoruz.''
Kültür Kervanı: Anadolu Renkleri: Kökboyama'yı izlemek için lütfen aşağıdaki linki tıklayınız: